Ⓟ VU CAO DAM (1908-2000)

Ⓟ VU CAO DAM (1908-2000)

"Tête de jeune femme", 1939

Sculpture en terre cuite patinée
Signée et datée au dos sur la nuque
Fixée sur socle en bois
Hauteur : 44 cm (avec socle)
Hauteur : 34 cm (sans socle)
Largeur : 20 cm

Accidents et restaurations

Provenance : Ancienne collection de Yvon Gouet, administrateur en Indochine, acquise dans les années 1940 ou 1950. Transmis par descendance.

Né à Hanoï en 1908, il fait partie des premiers étudiants de la célèbre École des Beaux-Arts de l'Indochine, fondée en 1925 par l'artiste français Victor Tardieu. Cette école, pionnière dans la formation d'artistes en Asie du Sud-Est, visait à mêler les savoir-faire artistiques locaux avec ceux de l’Occident. Issu de la seconde promotion (1926-1931) de l’École des Beaux-Arts de l’Indochine, en section sculpture, Vu Cao Dam s’y distingue très tôt par son talent. Ses premières œuvres montrent un fort enracinement dans les traditions culturelles vietnamiennes tout en intégrant les influences du modernisme européen. Grâce à sa parfaite maîtrise de la langue française, il est envoyé à Paris en 1931 afin de poursuivre sa formation et d’exposer sept sculptures à l’occasion de l’Exposition coloniale se déroulant la même année.

Ce départ marque un tournant décisif dans sa carrière. Installé dans la capitale française, il se rapproche du groupe d’artistes asiatiques, aux côtés de maîtres tels que Le Pho et Mai Trung Thu, tous deux peintres également issus de l’École des Beaux-Arts de l'Indochine. Ensemble, ils participent à la définition d’un art asiatique contemporain.

À son arrivée en France, Vu Cao Dam s’intéresse particulièrement à la sculpture. Il étudie pendant plusieurs années la sculpture classique au sein de l’atelier d’Antoine Bourdelle, lui-même disciple d’Auguste Rodin. Influencé par ces enseignements, l’artiste s’oriente vers la sculpture en bronze, et ses premières œuvres témoignent d’une grande sensibilité aux formes humaines, souvent inspirées par la douceur et la finesse des traditions bouddhistes et confucianistes. De nombreuses commandes lui sont passées, et en 1934, une édition de l’un de ses bustes est réalisée par la Manufacture de Sèvres.

Cependant, dans les années 1940, face à la pénurie de matériaux pendant la Seconde Guerre mondiale, Vu Cao Dam délaisse progressivement la sculpture - ne travaillant plus que ponctuellement des œuvres modelées en argile - pour se consacrer à la peinture. Notre présente œuvre est le témoignage de cette période de transition dans la carrière du peintre : une œuvre réalisée non pas en bronze, mais avec un matériau brut, directement travaillé par les mains de l’artiste. Elle possède un aspect non fini qui confère à cette tête de femme une élégance et un charme inégalés.

La présence de l’artiste est encore palpable dans les traces de ses mains et de ses doigts façonnant une femme dont les traits ne sont pas sans rappeler les portraits féminins de son contemporain Amedeo Modigliani : les yeux en amande, les cous allongés soutenant des têtes aux formes ovales. Un portrait de femme, non daté mais vraisemblablement réalisé à la même période, fut présenté chez Christie’s (vente à Paris du 1er décembre 2020, lot n° 209).


VŨ CAO ĐÀM (1908-2000)
"Tête de jeune femme", 1939
Tượng đất sét mài patin
Ký tên và ghi năm ở phía sau gáy
Gắn trên bệ gỗ
Chiều cao: 44 cm (với bệ)
Chiều cao: 34 cm (không có bệ)
Chiều rộng: 20 cm

Nguồn gốc: Bộ sưu tập cũ của Yvon Gouet, quản trị viên tại Đông Dương, được mua vào những năm 1940 hoặc 1950. Được truyền lại qua các thế hệ.

Sinh ra tại Hà Nội năm 1908, ông là một trong những sinh viên đầu tiên của Trường Mỹ thuật Đông Dương nổi tiếng, được thành lập năm 1925 bởi nghệ sĩ người Pháp Victor Tardieu. Trường học này, tiên phong trong việc đào tạo nghệ sĩ ở Đông Nam Á, nhằm mục đích kết hợp các kỹ thuật nghệ thuật địa phương với những ảnh hưởng của phương Tây. Là học viên của khóa hai (1926-1931) của Trường Mỹ thuật Đông Dương, chuyên ngành điêu khắc, VŨ CAO ĐÀM sớm nổi bật với tài năng của mình. Những tác phẩm đầu tiên của ông thể hiện sự gắn kết sâu sắc với các truyền thống văn hóa Việt Nam, đồng thời tiếp thu ảnh hưởng từ chủ nghĩa hiện đại châu Âu. Nhờ vào sự thành thạo tiếng Pháp, ông được cử sang Paris vào năm 1931 để tiếp tục học tập và trưng bày bảy tác phẩm điêu khắc tại Triển lãm thuộc địa tổ chức cùng năm.

Sự ra đi này đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong sự nghiệp của ông. Định cư tại thủ đô Paris, ông gia nhập nhóm nghệ sĩ châu Á, cùng với các bậc thầy như Lê Phổ và Mai Trung Thứ, những người cũng là họa sĩ xuất thân từ Trường Mỹ thuật Đông Dương. Cùng nhau, họ đã góp phần định hình một nền nghệ thuật châu Á đương đại.

Khi đến Paris, VŨ CAO ĐÀM đặc biệt quan tâm đến điêu khắc. Ông học hỏi trong suốt nhiều năm về điêu khắc cổ điển tại xưởng của Antoine Bourdelle, người là học trò của Auguste Rodin. Bị ảnh hưởng bởi những bài học này, nghệ sĩ chuyển sang điêu khắc bằng đồng, và các tác phẩm đầu tay của ông thể hiện sự nhạy cảm cao độ đối với hình khối con người, thường lấy cảm hứng từ sự dịu dàng và tinh tế của các truyền thống Phật giáo và Nho giáo. Nhiều đơn đặt hàng được gửi đến ông, và vào năm 1934, một phiên bản bức tượng bán thân của ông đã được thực hiện tại Xưởng Sèvres.

Tuy nhiên, vào những năm 1940, do sự thiếu thốn nguyên liệu trong thời kỳ Chiến tranh Thế giới thứ hai, VŨ CAO ĐÀM dần dần rời bỏ điêu khắc - chỉ thỉnh thoảng tạo tác các tác phẩm đất sét - và chuyển sang vẽ tranh. Tác phẩm này là một minh chứng cho giai đoạn chuyển tiếp trong sự nghiệp của họa sĩ: một tác phẩm không được làm bằng đồng, mà bằng một chất liệu thô, trực tiếp được xử lý bằng tay của nghệ sĩ. Nó mang một vẻ ngoài chưa hoàn thiện, tạo cho khuôn mặt người phụ nữ một vẻ đẹp và sự quyến rũ không thể sánh kịp.

Sự hiện diện của nghệ sĩ vẫn còn rõ ràng trong các dấu vết của đôi tay và ngón tay của ông khi tạo hình một người phụ nữ, với những nét mặt gợi nhớ đến các chân dung phụ nữ của người đồng nghiệp Amedeo Modigliani: đôi mắt hạnh, cổ dài nâng đỡ những khuôn mặt hình oval. Một chân dung phụ nữ, không ghi ngày tháng nhưng có thể được thực hiện vào cùng thời kỳ, đã được trưng bày tại Christie’s (phiên đấu giá ở Paris ngày 1 tháng 12 năm 2020, lô số 209).